Во зимата 1942 година, непосредно по нападот на Перл Харбор, Едвард Хопер започна нова слика: Вечер во Њујорк, видена однадвор, четири отуѓени ликови заробени зад зелено стакло. Од сите слики на Хопер, „Nighthawks“ (Ноќните птици) претставува урбана осаменост, чувството на неможност за поврзување и покрај опкруженост со милиони други. Со децении, стана симбол на оваа несреќна состојба што редовно станува предмет на пародија.
Понекогаш меланхолиците носат шарени капи; понекогаш храната лебди во просторот. Оваа недела на социјалните медиуми започна да кружи нова верзија. Бојата е избледена. Луѓето исчезнаа. Масата е празна. Сега сите сме осамени. Сите сме отсечени едни од други, заглавени меѓу ѕидовите на сопствениот дом, верзијата на средновековниот анхорит, но во 21-от век.
Градот е „исклучен“ или наскоро ќе биде. Социјалното растојание е од витално значење, но тоа не го прави полесно. Една од неизбежните цени е зголемување на нашата осаменост. Осаменоста не е исто што и самотија, ниту е неизбежна последица на самотијата. Како што покажува сликата на Хопер, може да се појави исто толку лесно во ситуации на близина. Може да бидете осамени во толпа, осамени во брак – или, од друга страна, задоволни и весели во планинска колиба.
Сите ние се разликуваме во нашата потреба за интимност, блискост, релација. Осаменоста се појавува само кога некоја специфичен, индивидуален услов е неисполнет. Осаменоста е табу-состојба во нашиот социјален свет, а дел од нејзината необјаснива болка има врска со срамот. Постои чувство дека е казна за неуспех во социјалните релации, неможност да се биде доволно популарен или допадлив. Ова не е точно во обични околности и сигурно не е точно ниту во карантин.
Но, постојат и други начини на кои осаменоста предизвикува болка. Има реални, опипливи ефекти врз нашите мозоци и тела и важно е да се разбере како тој процес функционира за да можеме да се заштитиме. Како што открива социјалниот невролог Џон Качиопо и неговиот тим на универзитетот во Чикаго, чувството на осаменост – самото субјективно искуство, а не голиот факт на самотија – предивикува хипервнимателност кон социјалната закана.
Оваа состојба, во која запаѓаме без да забележиме, ја прави осамената личност далеку побудна и ранлива за препознавање знаци на отфрлање или исклучување од оние на топлина или пријателство.
Тоа е маѓепсан круг, со тоа што секоја погрешно прочитана социјална нијанса се третира како доказ за потреба од понатамошно повлекување, предизвикувајќи осаменоста да стане позасилена. Бидејќи во таква хипербудност влегуваме незабележливо, таа треба свесно да се препознае и коригира. А во тековните околности, повеќето социјални средби веројатно ќе се случат на Интернет или по телефон.
Можеби некој твит не е „лајкнат“, или пораката е прочитана а неодговорена, се пали сијаличка која предупредува на бидување незабележан/а. Наместо да скокаме кон конечни заклучоци за игнорирање или несакање, важно е да се потсетиме дека почнуваме да градиме предрасуда и да продолжиме да ја одржуваме и да учествуваме во релацијата. Дел од причината што актуелната криза е толку застрашувачка е тоа што создава страв и не само поради бидувањето во карантин, туку и од сценариото да се биде целосно напуштен, што е кошмар на „социјалното животно“.
Ова е она што се крие зад сите тие празни градови во научно-фантастичните филмови: теророт да се биде последен, движејќи се низ напуштените рафти во супермаркети, како очаен Вил Смит во „Јас сум легенда“, снемува ресурси, нема кого да сакаш. Ова чувство е тешко да се искуси, но сепак е и точка на поврзаност со милијарди странци. Една од најтешките работи што треба да се разбере околу осаменоста е тоа што таа е заедничка состојба, земја која во секој момент е пренаселена. Без оглед на вознемиреноста што во моментов ја доживувате, вие не сте сами. Сите се плашат од тоа да бидат напуштени. Потребата за поврзаност е толку клучна за нашето битие што да се доживее недостаток од поврзаност го втурнува организмот во вонредна состојба, кревање на нивото на кортизол и адреналин што придонесува за чувството на вознемиреност која повеќето луѓе веќе и ја чувствуваат.
Постојат противотрови, од едноставни вежби за дишење до намерно забележување на малите задоволства во физичката средина: пупка од цвет, облак, вкус на тост. Природата продолжува напред, а вниманието кон таквите промени е начин на смирување – запомнување дека што и да се случи, доаѓа пролет.
Но, осаменоста не е само негативна состојба, која треба да се надмине или да се потисне. Има и еден волшебен аспект на засилување на перцепцијата што ја инспирирало Вирџинија Вулф во својот дневник од 1929 година да напише: „Кога би можела би го зграпчила чувството, чувството на пој на светот. Она ште не води напред е осаменоста и тишината во светот”.
На Вулф карантинот не и бил стран. Врзана за кревет долго време, во осаменоста видела нешто возбудливо, состојба на недостаток и копнеж која може да биде интензивно креативна. На повеќето од нас секогаш им недостасува време, а сега тонеме во време. Ова е можност за различна форма на поврзаност. За време на една долга магија на осаменост, открив дека уметноста е меѓу најраскошните утехи и дека патувањето во светот на другите луѓе преку романи, слики и филмови имаше магичен капацитет да направи да се чувствувам поврзано, видено, запознаено.
Мојaта листа дела за карантин го вклучува прекрасниот, морничав филм „Safe“ од Тод Хејнс, за жена нападната од мистериозна болест. Ќе го читам повеќе Дикенс. Не можам да одам и да ја видам изложбата на Дејвид Хокни во Националната галерија на портрети во Лондон, но можам да ги гледам неговите цртежи во книги, уживајќи во нежноста со која се однесува кон семејството и пријателите.
Љубовта не се пренесува само со допир. Се движи помеѓу странци; патува низ предмети и зборови од книгите. Има толку многу работи што можат да нè одржат сега, и иако звучи чудно да го кажам тоа, осаменоста е една од нив. Чудниот подарок на осаменост е тоа што ја споделуваме, не не изолира туку не прави дел од човештвото. Некои луѓе се плашат, чекаат, слушаат вести. Други луѓе преживеаја. Целиот свет е на истиот брод. Колку и да се чувствуваме исплашени, никогаш не сме биле помалку сами.
Оливиа Леинг
извор: Њујорк тајмс
превод: Лени Фрчкоска
Преземено од arhiva.libertas.mk