Највисокиот суд во Полска во четвртокот забрани абортуси поради фетални дефекти, одлука со која дополнително се стеснуваат репродуктивните права во земја со некои од најконзервативните закони за абортус во Европа.
Во петокот, демонстрантите излегоа на улиците и се судрија со полицијата во неколку поголеми градови низ Полска за да демонстрираат против, скоро целосната забрана за абортуси, според активистите и залагачите за репродуктивните права.
Полскиот уставен трибунал утврди дека абортусите во случаи кога „пренаталните тестови или други медицински индикации укажуваат на голема веројатност за сериозно и неповратно оштетување на фетусот или неизлечива опасна по живот болест“ го кршат правото на живот.
Единствените преостанати причини што некој може да направи легален абортус во Полска сега се во случај на силување, инцест или кога животот на мајката е во опасност. Според CNN, околу 98 проценти од легалните абортуси во Полска се вршат поради фетални дефекти.
Дуња Мијатовиќ, комесар за човекови права на Советот на Европа, ја осуди пресудата и смета дека е „тажен ден за правата на жените“.
„Отстранувањето на основата за скоро сите легални абортуси во Полска значи забрана и ги крши човековите права“, објави таа на Твитер. „Денешната одлука на Уставниот суд значи нелегални абортуси или во странство за оние кои можат да си дозволат, а уште поголеми предизвици за сите останати.“
Одлуката предизвика жестоки протести во многу градови. Во главниот град на Варшава, демонстрантите се собраа пред куќата на Јарослав Качињски, лидерот на десничарската владејачка партија во Полска, држејќи натписи на кои пишуваше „Имаш крв на рацете“. Откако демонстрантите се судрија со полицијата за немири, портпарол на полицијата во Варшава во петокот рече дека 15 лица се уапсени, а полицијата поднесе 89 предлози пред судот.
Повеќе протести се очекуваат во текот на целиот викенд. „За неколку дена, ќе започне да биде пеколно за жените во оваа земја“, стои во описот на настанот на Фејсбук за протестот планиран викендов во градот Гдањск, според Гардијан.
Понатамошното ограничување на абортусот веројатно нема да биде популарен потег
Над 100 конзервативни и националистички пратеници минатата година побараа од уставниот трибунал да ја разгледа легалноста на абортусот во случај на фетални дефекти, нешто што тие го врамија како „eugenic“ абортус.
Критичарите велат дека владејачката партија Право и правда (PiS) ја поткопа независноста на судството и го спакува уставниот трибунал со партизани кои ќе пресудат во полза на нејзините политички програми.
Политички аналитичари велат дека времето на одлуката може да ја одрази желбата на тој трибунал да помогне во поддршката на политичките интереси на партијата ПиС, особено во време кога нејзината владина коалиција со помала, тврдо-десна партија е во состојба на криза.
„Пис се обидува да постигне поени со крајната десница“, изјави за „Политико Европа“ Марта Лемпарт, активистка на „Полски женски штрајк“, движење на народот насочено кон правата на абортусот.
Одлуката на судот се чини дека не е во согласност со јавното мислење. „Иако Полска е една од најстрогите европски римокатолички земји, анкетите на јавното мислење покажуваат дека постои јасно мнозинство против построгиот закон за абортус“, објави BBC.
Поранешниот полски премиер Доналд Туск објави на Твитер: „Да се отвори темата за абортус и пресуда од псевдо-судот на сред разбеснета пандемија е повеќе од цинично“.
Организациите за правата на жените во Полска велат дека реалниот број на абортуси извршени секоја година е далеку поголем отколку што покажуваат официјалните бројки – многумина се спроведуваат нелегално во Полска или легално во соседните земји.
Додека официјалниот број на абортуси минатата година беше 1.100, Лемпарт процени дека Полјаците извршиле 100.000 до 150.000 абортуси, или нелегално во рамките на земјата или преку границата во соседните земји со помалку строги регулативи за абортус.
Новата пресуда може да ја зголеми стапката на нелегалните абортуси на црно со тоа што ќе стане уште поретка и построго регулирана постапка – а тоа пак може потенцијално да ги направи поскапи.
„Безбедниот абортус ефективно ќе биде достапен само за жените кои можат да си го дозволат тоа“, рече Лемпарт за Политико Европа. „Другите ќе бараат поевтини, а оттаму и поопасни опции.“