Најмалку 331 бранител на човековите права биле убиени во 2020 година

Најмалку 331 бранител на човековите права кои промовираа социјална, еколошка, расна и родова правда во 25 земји беа убиени во 2020 година, a голем број од бранителите биле и тепани, притворени или криминализирани поради нивната работа, открива анализата.

Латинска Америка, најопасниот континент во светот на кој се штитат еколошките, копнените и човековите права, учествуваше со повеќе од три четвртини од сите убиства на бранители на човекови права во 2020 година. Во Колумбија, каде активистите рутински се мета на вооружени групи и покрај мировниот договор од 2016 година, забележани се 177 такви смртни случаи, повеќе од половина од вкупниот глобален број. Филипините беа втора најсмртоносна земја со 25 убиства, следени од Хондурас, Мексико, Авганистан, Бразил и Гватемала.

Додека мнозинството (69%) од убиените работеа на правата на животната средина, земјиштето или домородните луѓе, активистите исто така се најдоа на мета само заради обезбедување помош за Ковид-19 на нивните заедници, според извештајот објавен во четвртокот од групата за застапување Front Line Defenders  (FLD- ФЛД).

Во година кога многу земји спроведоа карантини за да се спречи ширењето на пандемијата, бранителите на човековите права ја обезбедија потребната поддршка со доставување на лична заштитна опрема, лекови и храна на болни и стари лица, пополнувајќи ги празнините оставени од нивните влади. И покрај оваа помош – или можеби поради тоа – тие се соочија со различни репресалии, почнувајќи од апсење и малтретирање до физичко насилство и убиство, рече шефот за заштита на ФЛД, Ед О’Донован.

„Пандемијата Ковид-19 откри многу неуспеси во многу општества – особено системски нееднаквости и неуспеси на владата да обезбеди ефективни услуги на своите граѓани, што понекогаш е по дизајн,“ изјави О’Донован.

„Голем дел од ова може да се поврзе со корупцијата и недемократските системи во кои транспарентноста и отчетноста се анатеми за интересите на владејачките елити, и од политички и од економски карактер. Бранителите на човековите права и граѓанското општество ги пополнуваа тие празнини – и покрај тоа што сè уште беа таргетирани – нудејќи услуги и алтернативна визија за општествата.“

О’Донован рече дека не е изненадување што во Северна и Јужна Америка, активистите кои работат на неказнивост и правда ја претрпеа втората најголема бројка на повреди против нив, по оние што работеа на правата на домородното, земјиштето и животната средина.

Дваесет бранители на човековите права кои работеа на антикорупција исто така беа убиени во 2020 година – највисоката бројка документирана од ФЛД.

Извештајот исто така утврди дека:

• Домородните активисти сочинуваа скоро една третина од вкупно убиените 331 бранители на човекови права ширум светот, иако домородните народи сочинуваат само околу 6% од глобалното население;
• Значителен број од убиените работеа на запирање на индустриски проектите за ископување. Меѓу нив е и јужноафриканската активистка за животна средина, Фикиле Нтшангасе, која беше застрелана откако се спротивстави на проширувањето на рудникот за јаглен во близина на нејзиниот дом;
• 13% од сите евидентирани убиени биле жени;
• Шест трансродови бранители на човековите права беа убиени во 2020 година, сите во Северна и Јужна Америка.

Додека Ковид-19 запре дел од моментумот на протестни движења започнати во 2019 година, бранителите на човековите права помогнаа во повторното движење, а во некои земји, започнаа движењата во текот на последната половина на 2020 година, се вели во извештајот. Во Полска, активистите се бореа за репродуктивните права; во Бугарија, тие се спротивставија на корупцијата на политичката елита; во САД, избувнаа протести за системски расизам; во Хонг Конг, активистите излегоа на улиците да се борат против воведувањето на „Орвелскиот“ закон за национална безбедност.

Фактот дека помалку земји биле одговорни за поголем број смртни случаи на бранители на човекови права во 2020 година од 2019 година – 331 убиство во 25 земји минатата година во споредба со 304 убиства во 31 земја во 2019 година – докажува дека неказнивоста е во ред кога станува збор за злосторства против активисти, дури и среде широко распространети карантини и глобалната пандемија, рече О’Донован.

„Бранителите на човековите права се секогаш изложени на ризик и недостатокот на одговорност и гонење за нивните убиства практично не остава никакви последици за сторителите,“ рече О’Донован, додавајќи дека неколку земји – меѓу нив Авганистан, Колумбија и Перу – се одговорни за значителното зголемување на убиствата во 2020 година.

„Во Перу, убиствата се зголемија од едно во 2018 година на осум во 2020 година; 75% од убиените во 2020 година биле домородци, додека сите работеле на копнени или домородни прашања, што значи дека повеќето, ако не и сите, се наоѓале во пооддалечени области и се спротивставувале на корпоративни и државни чинители кои бараат контрола врз земјиштето и природните ресурси,“ – рече О’Донован.

„Во Колумбија, вооружените групи спроведоа свои контролни пунктови за Ковид-19 и патроли во областите што ги контролираат, со што ги изложија бранителите на човековите права на поголем ризик.“

Извештајот доаѓа во истата недела откако Amnesty International ја обвини владата на Велика Британија за неисполнување на ветувањето за заштита на работниците за човекови права во странство. Во него се вели дека здравствените работници, адвокати, новинари и активисти за права ширум светот се борат да добијат поддршка од британските амбасади.

ФЛД направи посебна белешка за „обидите на Кина и Индија“ на глобалната сцена да ги намалат и преформулираат нормативните стандарди за човекови права. Извештајот исто така го истакна тековниот прогон на Кина врз нејзиното население Ујгур кои се мнозинство муслимани, што резултираше со масовни произволни притвори и надзор, присилна работа, присилна стерилизација на жени од Ујгур и смрт на најмалку еден ујгурски бранител на човекови права, Турсун Калиола поранешен државен службеник кој почина во декември 2020 година додека беше во притвор во Ксинџијанг.

Заменик-директорот на ФЛД, Олив Мур, рече дека бројките од 2020 година демонстрираат „несовесен“ тренд на насилство врз активистите и повика на бранителите на човековите права да бидат вклучени во пост-Ковидското планирање на владите и на разговорите за климата Cop26  закажани за ноември оваа година.

„И покрај тоа што 2020 година беше тешка година за сите, таа беше особено предизвикувачка за бранителите на човековите права, кои се спротивставија на невидени предизвици. Тие се соочија со зголемени напади, економска несигурност и влијание на болеста и смртта врз нивните заедници, но сепак работеа на пополнување на празнините што ги оставија недоволните владини реакции на пандемијата,“ изјави Мур.

„Дека тие се под напад, како што е детално опишано во овој извештај, е несовесно.“