Цртежите на Франц Кафка

Сонот на неговите родители беше уништен. Франц во својата младост мечтаеше дека нема да оди по стапките на неговиот татко. После долгоразмислување, родителите дојдоа до единственото можно решение: сакал или не, младиот човек ќе се запише на добар универзитет за да има некаква професија.

Родителите на Франц претпочитаа професија која беше и респектабилна и профитабилна. Тој самиот замислуваше иднина што ќе му овозможи на неговиот иновативен дух да остави трага. Херман, патријархот на семејството Кафка, и во очите на неговиот син – неговиот неоспорен тиранин, можеше лесно да го диктира студирањето на Франц. На крајот на краиштата, осумнаесетгодишното момче беше финансиски зависно од неговите родители.

Три недели му беа доволни на младиот човек да утврди дека нема да го најде она што го бараше на одделот за хемија. Тој се запиша на студии по право на Универзитетот во Прага – област што на почетокот ја навредуваше, но која ветуваше многу можности за вработување што ги сметаше за достојни – пред се затоа што му дозволија опција за одложување на одлуката за неговата професионална иднина за неколку години.

Како што се очекуваше, студентот Кафка одби да се посвети целосно на изучувањето на „римското право“ (вака ги нарекуваше студиите по право) и слушаше предмети од областа на уметноста, архитектурата и филозофијата. Во оваа рана фаза, тој сè уште не се гледаше себеси како писател. Меѓу неговите две најголеми љубови – визуелните уметности и литературата – се чинеше дека првата може да победи. Откри, на негово изненадување, значителен талент за цртање и започна да ги пополнува маргините на своите тетратки со различни шкртаници.

Рајнер Стах, автор на монументалната, три-томска биографија за Кафка, сугерира дека првите скици на студентот претставуваат почетен, но сепак голем чекор во кристализацијата на неговата идна книжевна креативност. Во првите години на универзитет, Франц бил маѓепсан од „јапонските“ дела на Емил Орлик, австриски еврејски уметник кој студирал во Јапонија.

Единственото четкање со четка, со кое Орлик зароби и пејзажи и луѓе, и „плошноста“ на минималистичките слики го воодушевија младиот човек кој откри длабочина зад нивниот навидум едноставен изглед. Изборот на употреба на едноставни естетски форми, можеби ќе си речеше идниот писател, може да носи огромна креативна енергија.

Меѓу досиејата исполнети со дневниците на Франц Кафка има и црна тетратка што Кафка тој ја наполнил со скици. На крајот од тетратката има фрагментарно дело со наслов „Патувањето – не знам“. Фрагментот започнува со зборовите: „Таа спие, нема да ја разбудам“. Неговиот пријател Макс Брод на посебна страница прикачена на тетратката забележа дека фрагментот е составен очигледно во дваесеттите години на минатиот век (Кафка починал во 1924 година), бидејќи на него се појавува хебрејскиот збор sna’it (верверица) – и знаеме дека Кафка започнал да го изучува хебрејскиот јазик во 1917 година.

Зошто Кафка се откажал од цртањето и наместо тоа избрал литература? Можно е одговорот на ова да се навестува во нешто што тој му го кажал на неговиот пријател Густав Јануш, цитиран во книгата Разговори со Кафка (Дерек Версхојл Лимитид, 1953): „Би сакал да сакам да цртам. Всушност, секогаш се обидувам. Но, ништо не излегува од тоа. Моите цртежи се чисто лични слики и записи, чие значење дури и јас не можам да го откријам по некое време.“