„Каде се жените?“ Откривање на изгубените дела на женските уметници од ренесансата

Фиренца е една од главните станици на европскиот пат на кој било љубител на уметноста. Во галеријата Уфици, посетителите можат да се восхитуваат на делата на ренесансните мајстори Леонардо да Винчи, Микеланџело и Рафаел. Се разбира, ниеден од овие уметници не е жена. Во 2009 година, нова непрофитна фондација во Фиренца започна да истражува зошто.

„Почнав да влегувам во музејски складишта и тавани и да проверувам што всушност има таму, какви дела има од жени уметници,“ вели Линда Фалконе, директорка на Advancing Women Artists. „Тоа беше нешто што никогаш порано не беше сторено, бидејќи никој претходно не го постави прашањето: „Каде се жените?“

Во следните години, AWA почна да истражува за заборавениот дел од светот на уметноста, идентификувајќи околу 2.000 дела на жени уметници кои собирале прашина во јавните музеи во Италија и во цркви со влага. Исто така, организацијата финансираше реставрација на 70 дела од периодот од 16 до 20 век.

Организацијата е основана од Џејн Фортун, американска филантропистка која почина во 2018 година. Фортун беше бестрашен уметнички детектив кого Фирентинците ја нарекоа „Индијана Џејн“ во чест на нејзината родна држава и нејзините вештини за лов на дела од ренесансата.

Jane Fortune, known in Italy as “Indiana Jane,” was an intrepid art detective who founded Advancing Women Artists.
Marco Badiani/AWA

Со векови во Италија – лулка на ренесансните мајстори – жените со уметнички талент не смееја да влегуваат во академиите. Па, така, имињата на неколку жени уметници од минатите векови главно исчезнаа во заборав.

За време на ренесансата, Фалконе вели: “Жените немаа државјанство. Тие не можеа да произведуваат уметност како професија. Не можеа да издаваат фактури. Не можеа да студираат анатомија.”

Така, таа вели: “На пример, нема голи фигури, бидејќи едноставно не се сметаше за соодветно. Неможноста да се студира заедно со машките уметници е значајно да се напомене.”

Но, сепак, жените уметници опстојуваа. Неколку Италијанки беа во можност да студираат сликарство во студијата на своите татковци – најзначајна е Артемисија Гентилески, ќерка на сликарот Оразио Гентилески од 17 век.

Advancing Women Artists е одговорна за обновување на Давид и Батшеба, една од нејзините слики што беше пронајдена откако била скриена на таван во палата во Фиренца три и пол века.

Групата, исто така, открила платно со должина од 6 и пол метри, на кое се прикажани 13 мажи во природна големина – единствената позната „Тајната вечера“ насликана од жена. Тоа е од доминиканската монахиња од 16 век Плаутила Нели – чија работилница се наоѓаше во еден манастир во Фиренца. Фиренца има долга традиција на сликање на Тајната вечера. Но, Фалконе вели, повеќето дела се статични.

“Нели всушност го избира клучниот момент во кој Христос го објавува своето предавство. Сите апостоли на сликата изгледаат како да ги чувствуваат емоциите од таа доста сериозна вест. И така, таа е во состојба да ги проучи нивните психолошки одговори.“ И, за разлика од повеќето Тајни вечери од машки уметници, Нели става храна на трпезата, вели Фалконе.

Nelli’s Last Supper, before and after restoration.
Rabatti & Domingie Firenze/AWA

„Има зелена салата, има соларници, многу вино, леб за секој апостол и ножеви, вилушки и грав и јагнешко месо – наслика Тајна вечера, каде пред сè, луѓето треба да јадат,“ вели таа.

Исто така, за разлика од машките уметници од тоа време, Нели го потпиша своето платно – додавајќи ги зборовите „помоли се за сликарката.“

Делата на калуѓерката биле ценети од страна на Фирентинците во текот на 16 век, бидејќи се верувало дека се исполнети со духовност. Нејзиниот современик, историчарот на уметност Џорџо Васари, напиша дека „ќе направела прекрасни работи ако – како што смееле мажите, била во можност да учи и да се посвети на цртање и копирање живи и природни нешта.“

Реставраторот на уметноста Елизабет Викс, Американка со седиште во Фиренца, вели дека како и многу жени уметници, Нели потоа била заборавена.

„Ми се чини дека станува збор за средината на 19 век кога овие слики престануваат да се споменуваат во публикациите“ вели таа. “Жените уметници престануваат да се споменуваат. И ако никој не пишува за вас, тогаш вие бледнеете од историјата.”

Со поддршка од Advancing Women Artists, Викс во моментов обновува две големи дела од Виоланте Ферони, дете гениј од 18-тиот век, за кое денес малку се знае.

Родена во 1720 година, Ферони живеела во период на големи социолошки промени во Фиренца, вели писателката Ен Голоб, која има спроведувано истражувачка работа за AWA.

„Знаеме дека добро образованите жени сигурно добиваа многу позначајно место на масата и дефинитивно имаше неколку жени кои постигнуваа многу поголема слава од претходно,“ вели таа.

Во тоа време, женските уметници обично биле ограничени на сликање мртва природа и мали портрети. Но, додека сè уште беше во дваесетите години, на Ферони и биле доделени средства за да наслика две дела со духовни мотиви за да помогне во лекувањето на болните. од страна на болницата Сан Џовани ди Дио во Фиренца. Ваквиот тип на работа обично бил резервиран за мажи.

За Викс, обновувањето на овие слики за време на пандемијата на коронавирусот има особено значење.

„Можноста да работам на овој проект беше навистина исцелителна за мене,“ вели таа. „Мислам, јас ја обновував уметноста, но се обновував и самата себеси во одредена смисла.“

Уметноста на лекувањето е постојана тема на мисијата на AWA, вели Фалконе.

Cleaning test of Violante Ferroni’s Saint John of God Feeds the Poor.
Ottaviano Caruso/AWA

„Уметноста е живо суштество и парче уметност има свој живот,“ вели таа. “Знаете, се повредува. Се оштетува. Потребно е обновување. Треба да се зборува и да се обрне внимание на тоа.”

Фалконе вели дека преку реставрацијата на делата, документација и изложби, AWA придонела за зголемениот интерес  и свест за уметничките дела на жените. Сепак, организацијата неодамна објави дека ќе се затвори следниот јуни, бидејќи нема доволно средства за проширување. Фалконе вели дека групата го постигнала она што го замислила.

„Тоа е победа,“ вели таа, „затоа што ние велиме – ние сме во момент кога музеите почнуваат да им даваат вредност на женските дела од нивната колекција.“

Advancing Women Artists ја исполни својата мисија, вели Фалконе, затоа што љубителите на уметноста сега почнуваат да наоѓаат одговори на прашањето: Каде се жените?

 

Source NPR